Een filosofisch momentje met Hildegard

Feminisme, ik vind het een rotwoord, al ben ik welbeschouwd waarschijnlijk een regelrechte feminist. Een rotwoord, omdat het wederom slechts de helft van de sexen belicht. Leefden wij eeuwenlang in een patriarchaat, tot mijn grote ellende ende ergernis, ik pas ervoor in een matriarchaat te leven om het simpele feit dat we dan precies hetzelfde doen als wat we die mannen verwijten.

Ik ben een groot voorstander van gelijkwaardigheid, niet voor gelijkheid.  Lang leve de heerlijke verschillen tussen mannen en vrouwen, zowel emotioneel, spiritueel en, joehoe, met name fysiek natuurlijk. Zonder die verschillen werd het wellicht al te saai in deze wereld. Even los van alle verrukkelijke speledingen die we kunnen doen met de mannelijke lichaamselementen, is het gewoon ook legendarisch leuk om elkaar te plagen met typische sexegebonden eigenaardigheden.

Bij wat ik doe, heb ik vaak te maken met wijvengezeik en mannengezeur. Het is zaak, als onafhankelijke vrouw, in je eigen kracht te blijven en door te gaan met wat je doet ondanks alle weerstand en onbegrip. Als krachtige en onafhankelijke vrouw ben je snel gebrandmerkt. Een man is een krachtig leider, een vrouw is een bitch. Een man is een toffe gozer en een don juan, een vrouw is gezien als een slet en een matras. Van die dingen, en 1000 meer. Krachtige vrouwen in de geschiedenis hebben een zwaar imago probleem.

Gelukkig bestaan er rolmodellen. Vrouwen die tegen alle conventies en oordelen in, rechtdoor bleven gaan op de weg waarin ze geloofden. Vanuit fatalisme of opportunisme, of omdat ze daadwerkelijk een intrinsieke motivatie hadden tot zelf-verwezenlijking.

Leuk of niet leuk, Oprah is een kanjer. Haar politiek ten spijt, Thatcher was een held. Jeanne D’Arc, zo gek als een deur, heeft wel wat neergezet. Mata Hari, Betty Page, Grace Jones, Minnie Ripperton, Aletta Jacobs, Ayn Rand, Queen Elizabeth I, Piratenkoningin Chin Shih, Simone de Bouvoir, Murasaki Shikibu, Lilith….mijn lijst is lang genoeg. Het feit dat er ergens in mijn hoofd een lijst bestaat met bijzondere vrouwen is eigenlijk triest. Kennelijk heb ik het nodig om heldinnen te hebben, om mijn eigen quest door te zetten. Hoewel ik mezelf onder de categorie ‘krachtige onafhankelijke vrouwen’ schaar, beschouw ik me nietig als ik naar enkele van deze supervrouwen kijk.

Vandaag wil ik zo’n supervrouw uitlichten: Hildegard von Bingen. Een uitzonderlijk wezen dat leefde in de middeleeuwen (geboren 1098) en dwars tegen alle toenertijdse ideeën over de ondergeschiktheid van de vrouw het bijzondere tegendeel bewees. Een geniale geest die vanuit haar vrouwelijke kracht de wereld prachtige dingen heeft gegeven, die jarenlang zijn verzwegen. 

Ze was een Duitse benedictijnse abdis die als de grondlegger van de mystiek mag worden beschouwd. Als vrouw kon ze slechts een onderwijzende rol aannemen en geen officieel kerkelijk ambt bekleden. Toch deed ze het. Ze stichtte tegen de wil van de kerkelijke leiders een eigen vrouwenklooster. Gevaarlijk, want in die tijd kon haar mystieke denken ook anders worden opgevat. De scheidslijn tussen mysticus en heks was klein. Ze was behalve een groot geestelijk liberaal denker, de eerste vrouw – mind you, in de kerk! – die de sexuele energie als een noodzakelijk onderdeel van de menselijke gezondheid verklaarde, ook voor vrouwen. Ze was zeer fanatiek bezig met gezonde voeding, met ideeën die volledig corresponderen met de haar onbekende Chinese voedingsleer, macrobiotiek en homeopathie. Ze was een filosofe die haar levensbeschouwingen ook opschreef, een zeer begenadigd componiste (en de eerste uit de geschiedenis van de klassieke muziek die bij naam bekend is en waarvan het werk bewaard is gebleven). Alsof dat niet genoeg was schreef ze uitzonderlijk prachtige gedichten en heeft de linguïstiek een belangrijke boost gegeven. En daarbij leidde ze dus een klooster.

Ik bedoel maar, Hildegard was een creatief en inspirerend mens. Toch zijn er weinigen die haar kennen en duurde het tot 2012 voordat de kerk een decreet uitvaardigde waarin ze mocht worden beschouwd als heilige (maar niet heilig werd verklaard). Hoewel allerlei kerkelijke autoriteiten er alles aan deden haar in te dammen en op haar ‘plaats’te houden, lukte het haar toch fiat te krijgen van de toenmalige paus haar Liber Subtilitatum (Het boek van subtiliteiten) te schrijven. Deze handelen niet over theologie, maar over de natuur en de geneeskunst, waarin voeding en sexuele energie een grote rol speelden en ze er openlijk voor uitkwam dat veel van haar inzichten waren verkregen door visioenen.

Voor een dame die in celibaat geleefd moet hebben en een devoot predikster van de goede zeden was (en tegen het gedachteloos volgen van de oppervlakkige lichamelijke lusten propageerde), is het des te opmerkelijker dat zij veel gezegd heeft over de belangrijkheid van het plezier in sexuele relaties, vanuit een vrouwelijk standpunt. In een tijd waarin vrouwen niet zoveel te willen en te verlangen hadden, kun je haar beschrijvingen wel beschouwen als een van de eerste westerse documentaties van het vrouwelijk orgasme!

"Als een vrouw de liefde bedrijft met een man, voelt ze de warmte tot in haar brein. Dat brengt een zinnelijke verrukking teweeg…"

In haar boeken, gedichten en vooral haar muziek, spreekt zij talloze malen over extase en overgave. Voor haar betekende dit extase in haar devotie, maar de essentie van wat ze beschrijft, laat zich rechtstreeks vertalen naar de sexuele extase waarover ik graag schrijf. Extase en overgave gaan zowel bij haar als bij mij ver voorbij de vleselijke lust: het gaat over het zielsmatige ervaren van de Levenslust.

Ze ging door tot het einde en stierf in het harnas op 81-jarige leeftijd, wat behoorlijk oud was in die dagen. Hulde dus voor Hildegard! Ik zou willen dat ik in een tijdmachine kon kruipen en onder het genot van een goed glas thee een aangename filosoferende middag over Levenslust met haar kon delen.  Ik zou haar met groot plezier mooie verhalen hebben voorgelezen uit De Lustkronieken en ik vermoed dat ik er met een rugzak vol van nieuwe inspiratie vandaan zou zijn gekomen

Hildegard, een ware feminist (excusez le mot) en zeer hoog op mijn lijst van Bijzondere Vrouwen genoteerd. Mocht u eens willen horen hoe haar mystieke muziek klonk: google gerust haar op Youtube en laat u verwonderen.